Etapy postępowania karnego

Przebieg postępowania karnego rozpoczyna się od zawiadomienia o przestępstwie lub jego wszczęcia na skutek informacji uzyskanej w inny sposób przez organ prowadzący. Kolejno następuje postępowanie przygotowawcze, które możemy podzielić na dwa stadia – postępowanie w sprawie oraz postępowanie przeciwko osobie. W zależności od wyniku postępowania przygotowawczego sprawa może zostać skierowana do sądu. Wtedy mowa już o sądowym etapie postępowania karnego.

Sądowy etap postępowania karnego

Art. 43 ust 3 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej stanowi, że „każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu”. Obowiązkiem sądu jest ustalenie prawdy, które odbywa się w drodze rozprawy. W tym celu sąd wyznacza termin rozprawy.
Rozstrzygnięcie sądu może polegać na:

• oskarżonego
• umorzeniu postępowania
• warunkowym umorzeniu postępowania
• skazaniu oskarżonego

Co do zasady rozprawa odbywa się ustnie i jest jawna. Na etapie postępowania sądowego oskarżony ma dostęp do wszystkich dokumentów znajdujących się w aktach sprawy. Oskarżony ma także możliwość zapoznania się z wszystkimi dowodami zgromadzonymi w sprawie. W toku postępowania sądowego odczytywany jest akt oskarżenia, sprawdzane są dowody oraz prezentowane opinie biegłych.

Świadkowie zostają przesłuchani nawet jeśli już byli przesłuchani przez policję lub prokuratora. Skład sądu może różnić się w zależności od instancji sądu i charakteru sprawy. Skład może zmienić się także w toku sprawy, wtedy sprawa prowadzona jest od początku. Przewodniczący dąży, by rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło na pierwszej rozprawie głównej. Strony mogą wypowiedzieć się w każdej kwestii wymagającej rozstrzygnięcia. W przypadku, gdy jedna strona zabiera głos, to pozostałym również przysługuje prawo głosu. Ponadto, w przypadku poważniejszych lub bardziej skomplikowanych rozpraw może zostać wyznaczone posiedzenie organizacyjne. Sąd wraz ze stronami planuje kolejność i organizację czynności procesowych.

Wyrok, apelacja i zażalenie

Na koniec postępowania sąd dokonuje oceny przeprowadzonych dowodów z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania, a także wskazań wiedzy i doświadczenia. Następnie sąd po naradzie, głosowaniu, sporządzeniu i podpisaniu orzeczenia wydaje wyrok. Na koniec sąd poucza strony o prawie do zaskarżenia wyroku. Sąd karny I instancji może wydać wyrok uniewinniający, skazujący, umarzający postępowanie lub warunkowo umarzający postępowanie.
Istnieje możliwość odwołania się od decyzji sądu. Do takich środków zaliczamy:

• apelację
• zażalenie
• sprzeciw

Apelację od wyroku sądu należy złożyć w terminie 14 dni od daty doręczenia wyroku sądu pierwszej instancji wraz z uzasadnieniem. Apelacja musi być sporządzona przez radcę prawnego, adwokata lub radcę Prokuratury Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej. Zażalenie stosowane jest do zaskarżania niektórych postanowień i zarządzeń sądu. Natomiast sprzeciw wnosi się wobec postanowienia lub zarządzenia oraz wobec wyroku nakazowego.